pembikeller
New member
Günümüzün seçkin atletlerinin bir enfeksiyöz hastalığa yakalanmaya geçmiş senelerdaki atletlerden daha meyilli olmaları olasıdır.
Bunun niçinleri içinde
1) İdman şiddetinin ve ötürüsıyla da çok idmana (sürantrenman) meylin artması,
2) Yabancı ülkelerde yarış ve idman yapma sıklığının artması,
3) Klimalı ortamlarda bulunma sıklığının artması sayılabilir.
Sonuç olarak idmanların kesintiye uğramasının en aza indirilmesi yahut atletlerin en yüksek performans kıymetlerine ulaşılabilmesi için bugünün seçkin atletlerinde enfeksiyöz hastalıklardan korunma ve denetim altına almayı değerli kılmaktadır.
Enfeksiyöz hastalıklardan korunma immün-bağışıklık sistemi ile bağlantılıdır.
İdman, idman ya da maçlar bağışıklık sistemini geliştirerek enfeksiyonlara direnci artırır mı, yoksa tam bilakis, baskılayarak enfeksiyonlara yakalanmayı kolaylaştırır mı?
Otuz yılı aşkın bir müddetdir devam eden çalışmalarda bu soruya yanıt aranmıştır.
İmmün Sistem-Bağışıklık Sistemi
Organizma her gün daima olarak kendisine ziyan vermek isteyen istilâcılarla karşı karşıya kalmaktadır. Deri, ağız, burun, teneffüs yolları, göz, sindirim kanalı, üreme organları ve kan üzere beden yapı yahut bileşenlerinden bedene girmeye çalışan bu istilâcıların sıklıkla bedene girerek, organizmayı istilâ etmesine müsaade verilmez. Canlılar doku ve organlarına ziyan veren bu istilâcılara karşı koyma özelliğine sahiptir.
Canlıların bu özelliğine immünite-bağışıklık denmektedir. İmmünitenin büyük bir kısmı özel immün sistem tarafınca gerçekleştirilmektedir.
Lökositler (beyaz kan hücreleri, akyuvarlar) yabancı istilacılara karşı konak savunmasının birincil hücresel elemanlarıdır.
İmmün sistem işlevsel olarak iki kısma ayrılabilmektedir;
1) Doğuştan,
2) Kazanılmış (daha sonradan geçirilen enfeksiyonlar yahut aşılama yoluyla kazanılan) bağışıklık sistemi.
İmmün Sistem Antrenman Bağlantısı
Stressör olarak bilinen akut tek seferlik bir idman immün işlevleri etkileyebilir. Antrenmanın immün işlevler üstündeki tesir seviyesi, antrenmanın yoğunluğu, müddeti, şiddeti ve bireyin fizikî uygunluk seviyesi üzere bir hayli değişkene bağlıdır.
Genelde yüksek şiddetteki bir idmandan daha sonrasında immün sistem hücre sayısında artış, daha sonrasında ise azalma gözlenir.
Sistemli antrenman ya da idmanların sirkülasyondaki lökosit konsantrasyonlarına yahut lökosit alt kümelerine tesirini araştıran birden fazla çalışma, antrenmanın lökosit sayıları üzerinde rastgele kalıcı bir tesirini göstermede yetersiz olmuştur. tıpkı vakitte insan ve deney hayvanlarında yapılan bir hayli çalışmada nizamlı antrenmanın doğal öldürücü hücre olarak bilinen bir küme hücre aktivitesinde manalı iyileşmelere yol açtığı saptanmıştır.
Enfeksiyon Görülme Sıklığı İle İdman içindeki Bağlantılar
hafifçe-orta şiddetteki antrenmanları tertipli bir biçimde yapmanın, yapmayanlarla karşılaştırıldığında enfeksiyonların görülme sıklığının azalmasına yol açtığı gösterilmiştir. Aksine üst seviye atletlerde olduğu üzere uzamış yüksek şiddetteki antrenmanlara ya da idmanlara iştirakin ise antrenman yapmayan bireylerle yahut hafifçe-orta şiddette antrenmanlar yapanlarla karşılaştırıldığında bir epey enfeksiyona yakalanma riskini artırdığı düşünülmektedir. Çok idman (sürantrenman) durumu immün sistemin baskılanması ve enfeksiyon riskinin artışında değerli bir faktördür. Ayrıyeten sürantrenmanın en yaygın belirtilerinden birisinin enfeksiyonlara hassaslıkta artış olduğu gösterilmiştir. Seçkin sportmenler içinde enfeksiyonlar daha sık görülür ve enfeksiyon riskini artıran birtakım risk faktörleri vardır.
Seçkin Atletlerde Enfeksiyon Riskini Arttıran Faktörler
1- Spor tesisleri
.Toplu soyunma odaları ve duşlar.
· Havalandırmanın yetersiz olduğu kapalı idman ve yarış salonları. · .Ortak kullanılan idman minderleri yahut başka spor materyalleri.
2- Konaklama
· Toplu yaşanılan yerler.
· Toplu yemek yenilen yerler.
3- Seyahat
· Klimalı ulaşım araçları (uçak, tren, otobüs).
· Yabancı bölgelerde idman ve müsabaka.
4- Sporun tabiatı
· Rakip ya da partnerle yakın temas.
· Kan yoluyla bulaşma riski (özellikle temas sporlarında).
· Sıcak ortamlarda deride uzun müddetler terleme.
· Yıkanamayan gözenekli materyaller (deri eldivenler, kollayıcı malzemeler)
Enfeksiyon Riskinin Azaltılması
birebir vakitte seçkin atletlerde yüksek enfeksiyon sıklığı her vakit görülen bir durum değildir.
bir epeyce seçkin sportmen içinde yaygın olan kimi hami tedbirlerin ve ömür biçimi ile ilgili bir ekip faktörlerin, idmanın immün sistemi baskılayıcı tesirini hafifçeletebilmesi ve bununla bağlı olarak da enfeksiyon riskini azaltılabilmesi olasıdır.
Seçkin atletlerde immün sistem işlevlerinin devamlılığının sağlanması ve enfeksiyon riskinin azaltılması için teklifler:
1- Bulaşmanın Önlenmesi
· Kalabalık ve kapalı yerlerde uzun müddet durmaktan sakınılmalı.
· Pratik olarak mümkün olduğunca enfekte bireylerden sakınılmalı.
· Ellerin daima olarak ağız, burun ve gözlere dokundurulmasından sakınılmalı.
· Havlu, tıraş bıçağı, su şişesi ve gereçlerin ortak kullanılmasından sakınılmalı.
· Ortak soyunma odalarında ve duşlarda duş sandaletleri kullanılmalı.
· Toplu biçimde banyo ve jakuziden sakınılmalı.
· Bütün yaralar uygun bir biçimde temizlenmeli ve kapatılmalı.
· Deri sıyrıklarından korunmalı.
· İdman minderi ve öbür yüzeyler uygun bir biçimde dezenfekte edilmeli. · .Enfekte olduğu bilinen yahut şüphelenilen sportmen rapor edilmeli.
2- şahsi Hijyen
· Terli giysiler idman daha sonrasında ve idman anında etrafa asılmamalı.
· Bol suyla duş alınmalı ve daha sonrasında kurulanılmalı.
· Antifungal (mantar önleyici) ayak pudraları periyodik olarak kullanılmalı.
· Giysiler ve idman materyalleri uygun bir biçimde temizlenmeli.
3- İdman
· Düşük haftalık yüklerle başlama ve kademeli artış yapılmalı.
· Ağır idmanlar haftada 3 günden çok olmamalı, ortaya yavaşça idmanlar serpiştirilmeli.
· Ağır idmanlar içinde kâfi toparlanmaya müsaade verilmeli.
· Programa tam dinlenme dönemleri, tercihen de fizikî aktivite içermeyen cümbüşler ve kısa tatiller konulmalı
· Bir enfeksiyon başlangıcını gösteren belirtiler var ise idman şiddeti azaltılmalı.
· Müsabakalardan evvel idmanlar yavaş yavaş azaltılmalı ve yarış daha sonrası yavaşça yoğunlukta çalışılmalı.
· Atletin elverişsiz idman ortamlarına yavaş yavaş maruz kalınması sağlanmalı.
4- Diyet
· Tüm besin ögelerini içeren güzel ayarlanmış bir diyet programı uygulanmalı.
· Kâfi kalori alınmalı.
· İdman ya da yarış daha sonrasında glikojen depolarını tamamlayacak kâfi karbonhidrat alınmalı.
· Günlük yağ alımının total kalorik alımın % 20’sinin altına düşmesine müsaade verilmemeli.
· Glutamin ve immün sistem çalışmasını düzenleyen hususların desteği dikkate alınmalı.
· Antioksidan desteği dikkate alınmalı.
5- Ömür biçimi
· Psikososyal gerilimler asgarî seviyede tutulmalı.
· Kâfi uyku (hem mühlet tıpkı vakitte kalite açısından).
· Gevşeme teknikleri çalışılmalı.
5- Genel esirgeyici tedbirler
· Aşılama
· İmmünglobulinler ve antiviral casuslar
· Esirgeyici giysi ve materyaller
Bunun niçinleri içinde
1) İdman şiddetinin ve ötürüsıyla da çok idmana (sürantrenman) meylin artması,
2) Yabancı ülkelerde yarış ve idman yapma sıklığının artması,
3) Klimalı ortamlarda bulunma sıklığının artması sayılabilir.
Sonuç olarak idmanların kesintiye uğramasının en aza indirilmesi yahut atletlerin en yüksek performans kıymetlerine ulaşılabilmesi için bugünün seçkin atletlerinde enfeksiyöz hastalıklardan korunma ve denetim altına almayı değerli kılmaktadır.
Enfeksiyöz hastalıklardan korunma immün-bağışıklık sistemi ile bağlantılıdır.
İdman, idman ya da maçlar bağışıklık sistemini geliştirerek enfeksiyonlara direnci artırır mı, yoksa tam bilakis, baskılayarak enfeksiyonlara yakalanmayı kolaylaştırır mı?
Otuz yılı aşkın bir müddetdir devam eden çalışmalarda bu soruya yanıt aranmıştır.
İmmün Sistem-Bağışıklık Sistemi
Organizma her gün daima olarak kendisine ziyan vermek isteyen istilâcılarla karşı karşıya kalmaktadır. Deri, ağız, burun, teneffüs yolları, göz, sindirim kanalı, üreme organları ve kan üzere beden yapı yahut bileşenlerinden bedene girmeye çalışan bu istilâcıların sıklıkla bedene girerek, organizmayı istilâ etmesine müsaade verilmez. Canlılar doku ve organlarına ziyan veren bu istilâcılara karşı koyma özelliğine sahiptir.
Canlıların bu özelliğine immünite-bağışıklık denmektedir. İmmünitenin büyük bir kısmı özel immün sistem tarafınca gerçekleştirilmektedir.
Lökositler (beyaz kan hücreleri, akyuvarlar) yabancı istilacılara karşı konak savunmasının birincil hücresel elemanlarıdır.
İmmün sistem işlevsel olarak iki kısma ayrılabilmektedir;
1) Doğuştan,
2) Kazanılmış (daha sonradan geçirilen enfeksiyonlar yahut aşılama yoluyla kazanılan) bağışıklık sistemi.
İmmün Sistem Antrenman Bağlantısı
Stressör olarak bilinen akut tek seferlik bir idman immün işlevleri etkileyebilir. Antrenmanın immün işlevler üstündeki tesir seviyesi, antrenmanın yoğunluğu, müddeti, şiddeti ve bireyin fizikî uygunluk seviyesi üzere bir hayli değişkene bağlıdır.
Genelde yüksek şiddetteki bir idmandan daha sonrasında immün sistem hücre sayısında artış, daha sonrasında ise azalma gözlenir.
Sistemli antrenman ya da idmanların sirkülasyondaki lökosit konsantrasyonlarına yahut lökosit alt kümelerine tesirini araştıran birden fazla çalışma, antrenmanın lökosit sayıları üzerinde rastgele kalıcı bir tesirini göstermede yetersiz olmuştur. tıpkı vakitte insan ve deney hayvanlarında yapılan bir hayli çalışmada nizamlı antrenmanın doğal öldürücü hücre olarak bilinen bir küme hücre aktivitesinde manalı iyileşmelere yol açtığı saptanmıştır.
Enfeksiyon Görülme Sıklığı İle İdman içindeki Bağlantılar
hafifçe-orta şiddetteki antrenmanları tertipli bir biçimde yapmanın, yapmayanlarla karşılaştırıldığında enfeksiyonların görülme sıklığının azalmasına yol açtığı gösterilmiştir. Aksine üst seviye atletlerde olduğu üzere uzamış yüksek şiddetteki antrenmanlara ya da idmanlara iştirakin ise antrenman yapmayan bireylerle yahut hafifçe-orta şiddette antrenmanlar yapanlarla karşılaştırıldığında bir epey enfeksiyona yakalanma riskini artırdığı düşünülmektedir. Çok idman (sürantrenman) durumu immün sistemin baskılanması ve enfeksiyon riskinin artışında değerli bir faktördür. Ayrıyeten sürantrenmanın en yaygın belirtilerinden birisinin enfeksiyonlara hassaslıkta artış olduğu gösterilmiştir. Seçkin sportmenler içinde enfeksiyonlar daha sık görülür ve enfeksiyon riskini artıran birtakım risk faktörleri vardır.
Seçkin Atletlerde Enfeksiyon Riskini Arttıran Faktörler
1- Spor tesisleri
.Toplu soyunma odaları ve duşlar.
· Havalandırmanın yetersiz olduğu kapalı idman ve yarış salonları. · .Ortak kullanılan idman minderleri yahut başka spor materyalleri.
2- Konaklama
· Toplu yaşanılan yerler.
· Toplu yemek yenilen yerler.
3- Seyahat
· Klimalı ulaşım araçları (uçak, tren, otobüs).
· Yabancı bölgelerde idman ve müsabaka.
4- Sporun tabiatı
· Rakip ya da partnerle yakın temas.
· Kan yoluyla bulaşma riski (özellikle temas sporlarında).
· Sıcak ortamlarda deride uzun müddetler terleme.
· Yıkanamayan gözenekli materyaller (deri eldivenler, kollayıcı malzemeler)
Enfeksiyon Riskinin Azaltılması
birebir vakitte seçkin atletlerde yüksek enfeksiyon sıklığı her vakit görülen bir durum değildir.
bir epeyce seçkin sportmen içinde yaygın olan kimi hami tedbirlerin ve ömür biçimi ile ilgili bir ekip faktörlerin, idmanın immün sistemi baskılayıcı tesirini hafifçeletebilmesi ve bununla bağlı olarak da enfeksiyon riskini azaltılabilmesi olasıdır.
Seçkin atletlerde immün sistem işlevlerinin devamlılığının sağlanması ve enfeksiyon riskinin azaltılması için teklifler:
1- Bulaşmanın Önlenmesi
· Kalabalık ve kapalı yerlerde uzun müddet durmaktan sakınılmalı.
· Pratik olarak mümkün olduğunca enfekte bireylerden sakınılmalı.
· Ellerin daima olarak ağız, burun ve gözlere dokundurulmasından sakınılmalı.
· Havlu, tıraş bıçağı, su şişesi ve gereçlerin ortak kullanılmasından sakınılmalı.
· Ortak soyunma odalarında ve duşlarda duş sandaletleri kullanılmalı.
· Toplu biçimde banyo ve jakuziden sakınılmalı.
· Bütün yaralar uygun bir biçimde temizlenmeli ve kapatılmalı.
· Deri sıyrıklarından korunmalı.
· İdman minderi ve öbür yüzeyler uygun bir biçimde dezenfekte edilmeli. · .Enfekte olduğu bilinen yahut şüphelenilen sportmen rapor edilmeli.
2- şahsi Hijyen
· Terli giysiler idman daha sonrasında ve idman anında etrafa asılmamalı.
· Bol suyla duş alınmalı ve daha sonrasında kurulanılmalı.
· Antifungal (mantar önleyici) ayak pudraları periyodik olarak kullanılmalı.
· Giysiler ve idman materyalleri uygun bir biçimde temizlenmeli.
3- İdman
· Düşük haftalık yüklerle başlama ve kademeli artış yapılmalı.
· Ağır idmanlar haftada 3 günden çok olmamalı, ortaya yavaşça idmanlar serpiştirilmeli.
· Ağır idmanlar içinde kâfi toparlanmaya müsaade verilmeli.
· Programa tam dinlenme dönemleri, tercihen de fizikî aktivite içermeyen cümbüşler ve kısa tatiller konulmalı
· Bir enfeksiyon başlangıcını gösteren belirtiler var ise idman şiddeti azaltılmalı.
· Müsabakalardan evvel idmanlar yavaş yavaş azaltılmalı ve yarış daha sonrası yavaşça yoğunlukta çalışılmalı.
· Atletin elverişsiz idman ortamlarına yavaş yavaş maruz kalınması sağlanmalı.
4- Diyet
· Tüm besin ögelerini içeren güzel ayarlanmış bir diyet programı uygulanmalı.
· Kâfi kalori alınmalı.
· İdman ya da yarış daha sonrasında glikojen depolarını tamamlayacak kâfi karbonhidrat alınmalı.
· Günlük yağ alımının total kalorik alımın % 20’sinin altına düşmesine müsaade verilmemeli.
· Glutamin ve immün sistem çalışmasını düzenleyen hususların desteği dikkate alınmalı.
· Antioksidan desteği dikkate alınmalı.
5- Ömür biçimi
· Psikososyal gerilimler asgarî seviyede tutulmalı.
· Kâfi uyku (hem mühlet tıpkı vakitte kalite açısından).
· Gevşeme teknikleri çalışılmalı.
5- Genel esirgeyici tedbirler
· Aşılama
· İmmünglobulinler ve antiviral casuslar
· Esirgeyici giysi ve materyaller