Bu sitede daha evvel gerek Android aygıtınızda olsun gerek bilgisayarınızda olsun gerekse SD kartınızda olsun silinen evrakları geri getirmekten çokça bahsetmiştik. Bu yazılarımızı yazarken bizim de birçoğunuz üzere aklımıza şu soru geldi: Silinen evrakları geri getirebiliyorsak bunlar nitekim silinmiş oluyor mu?
Eğer geri getirebiliyorsak bu evraklar hakikaten silinmiş olmuyor demektir. ‘Peki bu durumda silme süreci uyguladığımız evrakların akıbeti ne oluyor?’ diye merak etmiş olabilirsiniz, biz de ettik. Bu mevzuyu teknik tabirlere fazlaca fazla bulaşmadan sıradançe anlattık.
Önce bir şeyi anlamamız lazım: Bilgiler bilgisayarlarımızda nasıl depolanıyor?
Normalde bilgisayarımızdan bir bilgiyi sildiğimiz vakit çöp kutusuna taşınır. Şayet 30 gün boyunca çöp kutusunu temizlemezseniz oradaki datalar otomatik olarak silinir. Pekala bu süreç gerçekleştiği vakit belgeler tamamen ortadan kayıp mı oluyor? Bu soruyu cevaplayabilmek için evvel datalar bilgisayarlarımızda nasıl depolanıyor, onu anlamamız gerekiyor.
Bilgisayarlarımızda uçucu (RAM) ve yardımcı (ROM) hafıza olmak üzere iki adet hafıza çeşidi bulunuyor. Bunlardan uçucu hafıza, ismi üstünde kısa müddetli aygıtınızda tutulan bilgilerdir. Bilgisayarınızın güç kaynağına giden elektriği kestiğiniz anda RAM’de tutulan datalar ortadan kaybolur.
ROM dediğimiz şey ise bir USB, DVD yahut HDD üzere depolama birimleridir. Bunlar, kullanıcının datalarının büyük kısmını depolayabileceği birer bellek biçimleridirler. Birçok ROM, içerisinde ferromanyetik elementler barındırır ve bir ferromanyetik element, ortasında dağınık manyetik kutuplar içerir.
Veriler, belleğe manyetik dipollerin makul bir oryantasyonda manyetize edilmesiyle depolanır. Bu sayede bilgisayar, kullanıcının gereksinim duyduğu her vakit bu kalıcı dataları kullanıcıya gösterebilir.
Gelelim asıl soruya: Bir belgeyi sildiğimiz vakit ne olur?
Tahmin ettiğinizin tersine bir data, sildiğiniz vakit ortadan kaybolmaz. Bunu en sıradan haliyle anlatabilmemiz için PlayStation 2 devrinden örnek verebiliriz. PlayStation 2’nin efsane Memory Card’larını hatırlıyorsunuz değil mi?
Bu Memory Card’ların boyutu en çok 128 MB olabiliyordu lakin birçoğumuz yalnızca 8 MB’lık Memory Card’lar ile yetinmek zorunda kalıyordu. Bu durumda oyunlardaki ilerlememizi kaydedebilmek için birden fazla vakit oldukcatan oynayıp bitirdiğimiz oyunların kayıtlarının üzerine yazıyorduk.
Dijital bir aygıtta bir belgeyi ‘sildiğiniz’ vakit tam olarak bu olay yaşanıyor. Windows, sabit şoförde bulunan tüm evrakların kaydını fiyat. Bu kayıt süreci ise “işaretçiler” olarak bilinen araçların sayesinde yapılır. Sabit diskteki her belge yahut klasör, Windows’a belirli bir dosyanın sabit diskte nerede bulunduğunu bildiren bir işaretçiye sahiptir.
Bir belgeyi çöp kutusuna gönderip çöp kutusunu temizlediğinizde Windows, işaretçiyi kaldırır ve belge pozisyonu durumunu ‘kullanılabilir’ olarak değiştirir. İşletim sisteminde evrak artık sabit şoförde bulunmuyor olarak görünür ve belgeyi içeren kesim boş alan olarak kabul edilir. Yeni evraklar ise bu eski bilgilerin kapladığı alan üzerine yazılır.
Peki bu biçimde silinen evrakları nasıl kurtarabiliyoruz?
Aslında bu sorunun karşılığı epey sıradan. bahsetmiş olduğumiz üzere Windows, bir belgeyi sildiğiniz vakit onu hala bellekte tutmaya devam ediyor, kapladığı yeri boş alan olarak gösteriyor. Alışılmış bu durum yalnızca üzerine yeni bir dosya yazılana kadar geçerli oluyor.
Eğer Windows, sildiğiniz evrakın üzerine yeni bir bilgi yazmamışsa sildiğiniz evrakları kolaylıkla geri getirebiliyorsunuz. Hatta bu yüzden biroldukca data kurtarma programı sadece son vakit içinderda sildiğiniz belgeleri tam haliyle problemsiz bir biçimde geri getirebiliyor.
Yani özetleyecek olursak; uçucu bellek (RAM) harici başka kalıcı ve yardımcı depolama üniteleri (ROM’lar), bir data kaydettiğinde bunu manyetik olarak diske işlediği için silindiği vakit sihirli bir biçimde datayı ortadan kaybetmez. Bunun yerine o bilginin kapladığı alanı boş sayar ve yeni bilgileri üzerine müellif.
bu biçimdelikle de bilhassa yakın vakitte sildiğiniz belgeleri geri getirebilme talihiniz olur.
Eğer geri getirebiliyorsak bu evraklar hakikaten silinmiş olmuyor demektir. ‘Peki bu durumda silme süreci uyguladığımız evrakların akıbeti ne oluyor?’ diye merak etmiş olabilirsiniz, biz de ettik. Bu mevzuyu teknik tabirlere fazlaca fazla bulaşmadan sıradançe anlattık.
Önce bir şeyi anlamamız lazım: Bilgiler bilgisayarlarımızda nasıl depolanıyor?
Normalde bilgisayarımızdan bir bilgiyi sildiğimiz vakit çöp kutusuna taşınır. Şayet 30 gün boyunca çöp kutusunu temizlemezseniz oradaki datalar otomatik olarak silinir. Pekala bu süreç gerçekleştiği vakit belgeler tamamen ortadan kayıp mı oluyor? Bu soruyu cevaplayabilmek için evvel datalar bilgisayarlarımızda nasıl depolanıyor, onu anlamamız gerekiyor.
Bilgisayarlarımızda uçucu (RAM) ve yardımcı (ROM) hafıza olmak üzere iki adet hafıza çeşidi bulunuyor. Bunlardan uçucu hafıza, ismi üstünde kısa müddetli aygıtınızda tutulan bilgilerdir. Bilgisayarınızın güç kaynağına giden elektriği kestiğiniz anda RAM’de tutulan datalar ortadan kaybolur.
ROM dediğimiz şey ise bir USB, DVD yahut HDD üzere depolama birimleridir. Bunlar, kullanıcının datalarının büyük kısmını depolayabileceği birer bellek biçimleridirler. Birçok ROM, içerisinde ferromanyetik elementler barındırır ve bir ferromanyetik element, ortasında dağınık manyetik kutuplar içerir.
Veriler, belleğe manyetik dipollerin makul bir oryantasyonda manyetize edilmesiyle depolanır. Bu sayede bilgisayar, kullanıcının gereksinim duyduğu her vakit bu kalıcı dataları kullanıcıya gösterebilir.
Gelelim asıl soruya: Bir belgeyi sildiğimiz vakit ne olur?
Tahmin ettiğinizin tersine bir data, sildiğiniz vakit ortadan kaybolmaz. Bunu en sıradan haliyle anlatabilmemiz için PlayStation 2 devrinden örnek verebiliriz. PlayStation 2’nin efsane Memory Card’larını hatırlıyorsunuz değil mi?
Bu Memory Card’ların boyutu en çok 128 MB olabiliyordu lakin birçoğumuz yalnızca 8 MB’lık Memory Card’lar ile yetinmek zorunda kalıyordu. Bu durumda oyunlardaki ilerlememizi kaydedebilmek için birden fazla vakit oldukcatan oynayıp bitirdiğimiz oyunların kayıtlarının üzerine yazıyorduk.
Dijital bir aygıtta bir belgeyi ‘sildiğiniz’ vakit tam olarak bu olay yaşanıyor. Windows, sabit şoförde bulunan tüm evrakların kaydını fiyat. Bu kayıt süreci ise “işaretçiler” olarak bilinen araçların sayesinde yapılır. Sabit diskteki her belge yahut klasör, Windows’a belirli bir dosyanın sabit diskte nerede bulunduğunu bildiren bir işaretçiye sahiptir.
Bir belgeyi çöp kutusuna gönderip çöp kutusunu temizlediğinizde Windows, işaretçiyi kaldırır ve belge pozisyonu durumunu ‘kullanılabilir’ olarak değiştirir. İşletim sisteminde evrak artık sabit şoförde bulunmuyor olarak görünür ve belgeyi içeren kesim boş alan olarak kabul edilir. Yeni evraklar ise bu eski bilgilerin kapladığı alan üzerine yazılır.
Peki bu biçimde silinen evrakları nasıl kurtarabiliyoruz?
Aslında bu sorunun karşılığı epey sıradan. bahsetmiş olduğumiz üzere Windows, bir belgeyi sildiğiniz vakit onu hala bellekte tutmaya devam ediyor, kapladığı yeri boş alan olarak gösteriyor. Alışılmış bu durum yalnızca üzerine yeni bir dosya yazılana kadar geçerli oluyor.
Eğer Windows, sildiğiniz evrakın üzerine yeni bir bilgi yazmamışsa sildiğiniz evrakları kolaylıkla geri getirebiliyorsunuz. Hatta bu yüzden biroldukca data kurtarma programı sadece son vakit içinderda sildiğiniz belgeleri tam haliyle problemsiz bir biçimde geri getirebiliyor.
Yani özetleyecek olursak; uçucu bellek (RAM) harici başka kalıcı ve yardımcı depolama üniteleri (ROM’lar), bir data kaydettiğinde bunu manyetik olarak diske işlediği için silindiği vakit sihirli bir biçimde datayı ortadan kaybetmez. Bunun yerine o bilginin kapladığı alanı boş sayar ve yeni bilgileri üzerine müellif.
bu biçimdelikle de bilhassa yakın vakitte sildiğiniz belgeleri geri getirebilme talihiniz olur.